Martin Verlaan - Dataexpert
Steeds beter voorspellen, maar er blijft onzekerheid
De Zeeuwen wist wel dat er in de laatste dagen van januari 1953 een flinke storm aankwam. Het KNMI had gewaarschuwd, maar de mensen hadden niet het idee dat hun huizen onder water zouden komen te staan, zegt Martin Verlaan. Verdere waarschuwingen waren er niet. ‘In die tijd moest je een telegram versturen als je een spoedbericht had. Komt bij dat het midden in het weekend was, dus hulpdiensten waren slecht bereikbaar. Een storm houdt zich nu eenmaal niet aan kantooruren’, zegt de van oorsprong wiskundige modelbouwer, tevens oceanograaf.
Tegenwoordig kijk je op je mobieltje hoeveel graden het is en hoe hard het waait. ‘En als er wat gebeurt, zoals recent in Leerdam met het extreem hoogwater in de Linge, dan draait het waterschap piketdienst en verspreidt de gemeente sms-jes.
In 1953 bestond de waarschuwing eruit dat de combinatie van springtij en noordwesterstorm voor hoogwater zou zorgen, en dat was het dan. ‘De waarnemingen en voorspellingen zijn sindsdien veel nauwkeuriger geworden door de rekenkracht van computers op basis van data in geavanceerde modellen.
We hebben tegenwoordig een groot vertrouwen in de voorspellingen. ‘Toch blijven er altijd onzekerheden’, waarschuwt Verlaan. ‘Als het KNMI voorspelt dat het droog blijft en het gaat toch regenen, zijn de mensen snel verontwaardigd. We hebben andere verwachtingen gekregen ten aanzien van informatievoorziening.’
En zo kan het ook gaan met hedendaagse stormen en andere extremen die wetenschappers proberen te doorgronden en voorspellen. ‘We kunnen worden verrast door stormen die zich anders gedragen, of een stormseizoen dat eerder begint dan we verwachten. Zo was er ook de extreme regenval in Valkenburg in 2021, die in Nederland geen slachtoffers eiste maar in België en Duitsland tot tientallen doden leidde. Dat zagen we toch niet een-twee-drie aankomen’, aldus Verlaan.
‘Het is ons dagelijks handwerk om te kijken of een tropische cycloon per ongeluk niet Nederland haalt en wat dat voor consequenties heeft voor stormvloed en hoogwater.’
Martin Verlaan - Dataexpert
Klimaatmodellen en recente gebeurtenissen – wijzen uit dat tropische cyclonen steeds noordelijker kunnen gaan voorkomen, tot aan Ierland toe. ‘Het is ons dagelijks handwerk om te kijken of er per ongeluk niet eentje Nederland haalt en wat dat voor consequenties heeft voor stormvloed en hoogwater, waarbij we de actuele stand van de zeespiegel als uitgangspunt nemen.’ Deltares levert het instrumentarium voor deze hoogwatervoorspellingen. Rijkswaterstaat zit aan de microfoon voor de waarschuwingen.
In het algemeen kunnen we vertrouwen op robuuste voorspellingssystemen. Dat neemt niet weg dat we alert moeten zijn in ons gedrag. ‘Als je je auto parkeert bij de veerboot naar Texel en het stormt, dan kunnen we niet precies zeggen of de auto geen schade zal oplopen, laat staan of hij droog blijft. En als jij kijkt naar het grote aantal buitendijks gebouwde huizen in het rivierenland, dan blijf je risico’s nemen in de januari- en februarimaanden met hoge rivierafvoer.’
Is de klimaatverandering de nieuwe Zeelandramp?
‘Nee, op de korte termijn zeker niet, al kunnen er altijd stevige stormen komen die ons verrassen’, zegt Martin Verlaan. ‘In het najaar, als het zeewater nog warm is en de lucht plotseling koud wordt door een luchtstroom van de Noordpool, dan komen hoge luchtsnelheden voor en zouden zich wervelwindachtige stormen kunnen ontwikkelen.’
