Marjolijn Haasnoot - Klimaatexpert
Er moet een tandje bij om de klimaatramp te voorkomen
Deze week stond Marjolijn Haasnoot weer eens op de Oosterscheldekering en ze verbaasde zich opnieuw over de ontzagwekkende afmetingen van de stormvloedkering. ‘Met volle bewondering voor de ingenieurs die het hebben ontworpen, maar deze kolossale kering is ontworpen voor een zeespiegelstijging van 40 centimeter’, zegt de adaptiespecialist van Deltares.
Als we het akkoord van Parijs halen, biedt de Oosterscheldekering bescherming tot het jaar 2100, maar het kan ook één meter worden. ‘En als Antarctica versneld smelt dan is twee meter, en vijf meter in 2150 ook mogelijk.’
De watersnoodramp van 1953 maakte duidelijk hoe verwoestend de kracht van water is. ‘Vanuit de ‘nooit meer’-gedachte denken we sindsdien in risico-aanpak en schadebeperking. Dat betekent dat we de Deltawerken goed moeten onderhouden en dat doen we ook.’
De klimaatverandering is een geleidelijke verandering voor de toekomst, maar wel eentje die al begonnen is en waar we de gevolgen al van zien. ‘De les is dat we tijdig beginnen. Na de ramp van ‘53 heeft het dertig jaar geduurd voor we op orde waren, terwijl de ideeën al klaar lagen. Zónder ramp kost het mogelijk meer tijd. En de opgave is nu veel groter.
‘Laten we zonder te polariseren samenwerken om de beste mix te realiseren.’
Marjolijn Haasnoot - Klimaatexpert
Marjolijn Haasnoot ziet globaal vier oplossingsrichtingen aan aanpassen en ‘dealen’ met de klimaatverandering en zeespiegelstijging voor zich. De huidige kustlijn behouden en de keringen aanpassen en versterken, een soort business as usual-model met open verbindingen tussen rivieren en zee. Dit vergt torenhoge dijken langs de rivieren. De tweede route is het verder afsluiten van de kust, zoals de Nieuwe Waterweg. De derde route is een zeewaartse verdediging door een hele nieuwe kustlijn te bouwen, kilometers de zee in. ‘Dat verdedigt Nederland tegen de zeespiegelstijging en geeft ruimte om rivierwater te bergen door het over de huidige kustlijn te pompen. Maar deze beide routes vergen een nergens in de wereld geëvenaarde pompcapaciteit, want we moeten grote hoeveelheden rivierwater de zee in pompen.’ Vanwege de zeespiegelstijging stromen rivieren namelijk niet meer vanzelf af in zee dus zijn gigantische gemalen nodig. Bovendien zal de nieuwe kustlijn veel meer onderhoud vragen bijvoorbeeld met zandsuppleties dan de huidige kustlijn.
Vier oplossingrichtingen voor zeespiegelstijging
Het vierde scenario houdt in dat we meer leren leven met het water en meebewegen met de zee. ‘Dat betekent dat water over de dijken mag slaan, de landbouw natter en zilter wordt en dat we op veel diepe locaties niet of sterk aangepast (hoog of drijvend) moeten bouwen.’
Natuurontwikkeling voor de kust in de vorm van kwelders helpt de golfslag te breken en vergt minder hoge dijken. De geremde rivierafvoer geeft echter ook hier hoofdbrekens. ‘Wetenschappers en adviseurs hebben samen wel 180 ideeën over de toekomst. ‘Laten we zonder te polariseren samenwerken om de beste mix te realiseren.’
Maar wat we ook kiezen, het is zaak om onze kennis van harde keringen te combineren met oplossingen waar niet alleen de mens maar ook de natuur baat bij heeft. ‘We moeten erkennen dat de mens niet zonder natuur kan in de klimaatverandering, zoals in het laatste IPCC-rapport is verwoord.’
Is de klimaatverandering de nieuwe Zeelandramp?
‘Nee, het hoeft niet, maar het klimaat is wel een game-changer en een ramp die we moeten zien te voorkomen. Daarmee moeten we nu beginnen en er gelijk een paar tandjes bij zetten.’
