Het is een warme dag in juni als om 6:00 de hyperloops, treinen, metro’s en trams volstromen met drommen mensen. Elke werkdag is het hetzelfde patroon: ‘s ochtends als sardientjes in een blikje op weg naar de werklocaties even buiten de stad om vervolgens eind van de middag weer terug te keren. Het infrastructurele netwerk - zowel openbaar vervoer als het wegennetwerk - is geoptimaliseerd om het dagelijkse patroon op te kunnen vangen. Over een paar weken is het vakantie en trekt men er massaal op uit. Sinds de pandemie in de jaren ‘20 en het uit de hand gelopen massatoerisme in de jaren ‘30 en ‘40 heeft men vakantie in eigen land helemaal ontdekt. De warme zomers en de prachtige natuur in het oosten van het land maken dat weinig mensen kiezen voor verre vliegtuigvakanties. De natuurgebieden zijn een waar vakantieparadijs geworden. 

De warme zomers zijn enkele van de zichtbare tekenen dat de klimaatverandering gestaag doorzet. Men refereert ook nog geregeld aan de hete en droge zomer van 2055 toen het met een hittegolf van 6 aaneengesloten weken zo droog was dat er op gezette tijden geen water meer uit de kraan kwam. Gelukkig laat de techniek ons sindsdien niet meer in de steek. Een nauwe samenwerking tussen de drinkwaterbedrijven en grote techbedrijven kwam op gang. Het gevolg: de prijs van een kuub drinkwater ging door het dak. Sindsdien is de prijs van drinkwater variabel over de dag en door de seizoenen. 

Anno 2076 getuigen de zwembaden en irrigatiesystemen voor in de tuin van een groot vertrouwen in de drinkwatervoorziening. Grootste uitdaging voor het drinkwaterbedrijf is het opvangen van de grote fluctuaties van de vraag naar drinkwater over de dag, door de seizoenen en in verschillende regio’s. Naast de kwantiteit, behoeft de kwaliteit van het drinkwater aandacht. Door de fluctuaties in de vraag - en de daarmee samenhangende fluctuaties in stroomsnelheid - krijgen vervuilende stoffen meer kans om te infiltreren in het water. 

De afgelopen dagen gaat er een filmpje viral op Växt - hèt nieuwe platform voor klimaatbewusten - over een off-grid waterzuiveringssysteem. Een enthousiaste dertiger vertelt in het filmpje hoe ze in haar achtertuin begon met experimenteren en nu samen met de woongroep water oppompt en dit op eigen land zuivert tot drinkwaterkwaliteit. Toch bereikt dit filmpje maar een klein deel van de Nederlandse bevolking. Diezelfde dag gooit Mark op Xio - hèt platform voor gamers met politieke interesse - hoge ogen met zijn theorie over de overheid die het leven van alle Nederlanders in de greep houdt. Zo leeft iedereen in een eigen (online) bubbel. Er zijn tal van platformen waar gelijkgezinden elkaar treffen.

De combinatie van sterke ideologische overtuigingen en polarisatie in de politieke arena maken dat niks meer zeker is en systemen en samenleving vloeibaar zijn. Het politieke speelveld staat elke vier jaar volledig op zijn kop. Niks is zo onvoorspelbaar als het gedrag van de mens, trendwatchers, influencers; dat wat hip is, daar lopen we achteraan. In 2050 startte de groene partij met een forse campagne waardoor het waterverbruik per huishouden drastisch kelderde. In 2054 werd een nieuwe rechtse partij de grootste, klimaatverandering verdween naar de achtergrond en de politiek ontkende de situatie. En dan nog het klimaat zelf: de veranderingen leken net zo onvoorspelbaar als de Haagse politiek. In het begin van de 21ste eeuw deed men volop onderzoek naar de klimaatverandering, vaak gebruikten ze bandbreedtes en scenario’s, maar deze bleken volledig onbruikbaar door de grilligheid van de realiteit.

Het leveren van voldoende kwalitatief drinkwater is een behoorlijke uitdaging. Door de grote onzekerheid en onvoorspelbaarheid van de situatie ontstaan er grote fluctuaties in de drinkwatervraag, dit vergt een grote mate van flexibiliteit in de drinkwatervoorziening. Daarbij komt dat de rol van de drinkwaterbedrijven ter discussie staat. Zijn zij verantwoordelijk voor het toezicht op alle winningen, ook winningen die decentraal door lokale initiatieven worden opgepakt? Door de veranderingen in het klimaat, maar ook door de wijzigende politieke situatie is het verder moeilijk om regelgeving op te stellen die de infiltratie van vervuilende stoffen in het drinkwater tegen gaat.

Er is een reclamespotje op televisie: een onderzoeker van het waterbedrijf vertelt op rustige toon wat de impact is van de drogere zomers en nattere winters op de drinkwatervoorziening. Het reclamespotje is onderdeel van de campagne ‘water verbindt’ dat de Nederlanders bewust wil maken van de beschikbaarheid van schoon en kwalitatief drinkwater.

Klimaatverandering lijkt mee te vallen, toch is schoon drinkwater - door de gestage groei van de bevolking en het langzaam groeiende verbruik - geen vanzelfsprekendheid. Omdat collectiviteit een belangrijke waarde is in de Nederlandse maatschappij, doen we er samen alles aan om zuinig om te gaan met ons drinkwater. Zo heeft de overheid waterbesparende douchekoppen en watermeters ter beschikking gesteld, zet het waterbedrijf in op drukverlaging tijdens piekmomenten en wordt er zelfs gesproken over het afsluiten van drinkwater op gezette tijden. Maar ook innovatie en ontwikkeling sturen het gebruik, zo is het waterverbruik in de landbouw drastisch gekelderd door gewasveredeling waardoor de gewassen met minder water toe kunnen. Gelukkig zijn Nederlanders een gehoorzaam en volgzaam volk: we pakken dit samen aan! De verwachting is dan ook dat de komende jaren het waterverbruik per huishouden zal dalen. In het buitenland wordt weleens gekscherend gezegd: “Nederland is het meest gematigde land in Europa”. En geef ze eens ongelijk. De afgelopen decennia bevond Nederland zich in relatief rustig vaarwater. Overheid en wetenschappers werkten nauw samen aan rationeel beleid. Het vertrouwen in de wetenschap is groot. Tuurlijk, er is zo nu en dan kritiek en discussie, maar een goed gesprek is bijna altijd de oplossing op weg naar verzoening.

De stabiele situatie is een zegen voor de drinkwaterbedrijven. Er zijn weinig tot geen fluctuaties in de vraag naar schoon drinkwater. Dit betekent dat de bestaande winningen voldoende drinkwater leveren om in de vraag te kunnen voorzien.

Tot 2060 leken de effecten van de klimaatverandering onder controle. Het maakbaarheidsdenken maakte dat hogere duinen en dijken ons land drooghielden. Tot 15 oktober 2060 dus. De dag van de kwantumcrash. We vertrouwden al jaren blind op de kwantumcomputer: dé technologische ontwikkeling van de 21ste eeuw. Tot die beruchte dag dus: de technische systemen waar al die jaren hard aan was gewerkt vielen uit, zo ook het systeem waar alle deltawerken door worden aangestuurd. Dit in combinatie met een hevige storm en hoogwater maakte dat hele delen van Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Holland overstroomde.

Waar de maatschappelijke situatie redelijk stabiel leek, werd de onrust die er heerste onder de oppervlakte na de ramp in volle omvang zichtbaar. Van de goedheid van de mens, waar Bregman in 2020 over schreef, leek niets meer over te zijn. Men hamsterde de winkels leeg en plunderde bedrijfspanden op zoek naar houvast. Maar het grootste effect had de massale verhuizing van inwoners van Noord- en Zuid-Holland en Zeeland naar hogere zandgronden. Een ware volksverhuizing kwam op gang.

De impact voor de drinkwatervoorziening was enorm. De goed gespreide drinkwaterbronnen voorzagen, los van het feit dat vele verwoest waren, niet meer in de behoefte. Een uitdaging volgde: het versneld ontwikkelen van nieuwe en grotere drinkwaterbronnen op de hogere zandgronden van Nederland.