Oplossingsconcepten

Zoet en zout: omgaan met zout en brak grondwater

Diepe grondwaterwinningen hebben als voordeel dat ze zich ver van mogelijke negatieve beïnvloeding aan het oppervlak bevinden. Een nadeel kan zijn dat sommige van deze winningen zich relatief dicht bij het zoet-zout-grensvlak bevinden. Bij langer of verhoogd winnen wordt brak of zout water naar de winning toe getrokken en kan versnelde verzilting van het watervoerende pakket en uiteindelijk zelfs de drinkwaterbron optreden.

Hoe werkt het?

Een mogelijke oplossing is het minimaliseren van de verzilting van de drinkwaterbron door aanpassing van de winstrategie. Hiervoor zijn verschillende opties:

Afwisselend meer en minder winnen door de tijd: interval winnen
Water winnen uit verschillende putten, het vergroten van het wingebied: diffuus winnen
Zoet water infiltreren en op later moment winnen
Slimme putten: zoet-zout-grensvlak beïnvloeden door slim winnen van zowel zoet als zout water
Brakwaterwinning.

Afwisselend meer en minder winnen door de tijd: interval winnen

Water winnen uit verschillende putten, spreiding van de winning over een groter gebied: diffuus winnen

Zoet water infiltreren en op later moment winnen

Slimme putten: zoet-zout-grensvlak beïnvloeden door slim winnen van zowel zoet als zout water

Brakwaterwinning

Bij welke type winning toepasbaar?

Relevant voor diepe winningen waar verzilting optreedt
Bij aanpassen winstrategie moet het mogelijk zijn om wincapaciteit op/af te schalen of putten anders aan te leggen
Bij brakwaterwinning moet het technisch en financieel haalbaar zijn en moet er een oplossing zijn voor het restproduct (brijn)

Wat zijn de randvoorwaarden?

Voordelen

Diepe winningen hebben weinig invloed van en op de omgeving
Grote hoeveelheden water zijn beschikbaar
Ondiepe winningen met veel ‘schade’ kunnen vervangen worden door een winning als deze

Nadelen

Bij onafgebroken winnen is verzilting onvermijdelijk
Brakwaterwinning: technische en financiële haalbaarheid, restproduct
Kostbaar door leidingwerk, diepe aanleg, zuivering en reststromen
Concurrentie in de ondergrond m.n. met geothermie

Bijdrage aan flexibiliteit

Zoet en zout draagt bij aan de flexibiliteitscriteria. Met name op de criteria ‘kwantiteit’ en ‘effecten op de omgeving’ (laag) scoort dit concept goed. De kwaliteit is en blijft wel een punt van aandacht.

Wat betekent dit voor de omgeving?

Veel te winnen water

In het zoet-en-zoutconcept zijn kwaliteit en kwantiteit, of de hoeveelheid te winnen water, sterk gekoppeld. Het concept zorgt er door de verschillende winstrategieën voor dat de hoeveelheid te winnen water groot is. Een belangrijke vraag met betrekking tot verzilting is echter: welke hoeveelheden kunnen worden gewonnen zodat verzilting geen beperking vormt? Niet alleen de winbare hoeveelheid water bij variërende vraag is daarbij van belang, maar ook de mate waarin de manier van winnen invloed heeft. Wat is bijvoorbeeld de invloed van winnen op verschillende locaties of dieptes in vergelijking met winnen op één punt?

Voorkom verzilting

Het waterkwaliteitsthema dat in dit oplossingsconcept centraal staat is het zoutgehalte. De drinkwaterwinning kan invloed hebben op het optrekken van het zoet-zout grensvlak. Door te variëren met winningsstrategieën is hier wel op te sturen. Als er toch brakwater gewonnen wordt, is de vraag wat gedaan moet worden met de brijn die mogelijk ontstaat bij ontzilting. Dit is een afvalstroom die geloosd moet worden.

Gaat goed samen met de omgeving

Zoet-zout scoort redelijk goed in termen van impact op de omgeving. Het betreft diepe winningen, waardoor de effecten op de omgeving gering zijn en ook de effecten van zaken die in de omgeving gebeuren op de bron beperkt blijven.

Bij welke type winning toepasbaar?

De meeste huidige grondwaterwinningen bij Vitens bevinden zich ruim boven het zoet-zout-grensvlak. Er zijn ook een aantal diepe zoete grondwaterwinningen relatief dicht bij het zoet-zout-grensvlak. Deze passen bij dit oplossingsconcept.

Waar is dit concept kansrijk?

Bekijk de kaart

Dit concept is kansrijk in gebieden waar de grens tussen zoet en brak of zout water zich op een diepte tussen 50 en 150 meter in de ondergrond bevindt. Mogelijk neemt in een deel van het gebied de laterale verzilting toe, waardoor het concept op lange termijn minder kansrijk wordt. Daar wordt het water immers ondieper brak of zout. Hier kan mogelijk wel direct brak water gewonnen worden.