Niet-ontplofte bommen in de zee

Wanneer verplaatsen de bommen zich?

Op de bodem van de Noordzee liggen nog veel niet-geëxplodeerde bommen uit de Tweede Wereldoorlog. Netbeheerder TenneT wil weten waardoor de bommen gaan verplaatsen om risico’s voor mensen te vermijden. Dit onderzocht Deltares met de Deltagoot, een unieke testfaciliteit op de Deltares campus in Delft. Peter Menzel, wetenschappelijk consultant bij TenneT legt uit.

Peter Menzel

Peter werkt momenteel als adviseur voor TenneT, waar hij betrokken is bij het omzetten van wetenschappelijke resultaten in toepasbare oplossingen voor vraagstukken in de offshore industrie.


Hiervoor werkte Peter bij de Universiteit van Rostock op de afdeling Ocean Engineering. Peter heeft onderzoek gedaan in oceaan engineering, scheepsbouwkunde en vloeistofmechanica.

Dit project gaat dus over niet-ontplofte oorlogsmunitie?

“TenneT is verantwoordelijk voor het transporteren van de op zee opgewekte energie naar het land. We beheren dus de offshore netaansluitingen die de platforms met kabels naar de transformatorstations op het land verbinden. Als we niet-ontplofte bommen tegenkomen op onze kabelroute kunnen we daar omheen gaan of ze weghalen. De vraag is: wat gebeurt er als we terugkomen voor reparaties? Kunnen de objecten die we laten liggen rond onze kabelroute zich gaan verplaatsen? Golven kunnen een object in beweging brengen en verplaatsen, afhankelijk van hoe groot de golven zijn, de diepte van het water, het gewicht en de grootte van het object. We hebben een numeriek model ontwikkeld waar we bevestiging voor willen door met Deltares experimenten te doen in hun Deltagoot. We moeten weten hoe groot het risico is en hoe we ervoor kunnen zorgen dat onze mensen geen risico lopen.”

Hoeveel bommen liggen er nog in de Noordzee?

“Daar zijn geen gegevens over in Nederland, maar volgens publicaties hier in Duitsland liggen er nog minstens 1,6 miljoen ton niet-ontplofte bommen op de bodem van het Duitse deel van de Noordzee en de Baltische Zee.”

We hebben wetenschappelijk bewijs voor onze modellen en risicoanalyses nodig

Peter Menzel - Wetenschappelijk consultant bij TenneT

Zijn er wel eens ongelukken gebeurd?

“Ik heb nooit gehoord over dodelijke ongelukken in de geschiedenis van offshore olie- en gasplatforms, hernieuwbare energie-installaties of communicatiekabels. Vissersboten hebben wel eens per ongeluk niet-ontplofte bommen in hun netten binnengehaald. Het is een groot milieuprobleem, maar voor TenneT is het risico heel klein. De meeste bommen liggen op bekende dumpplekken en die vermijden we. We komen vooral afval als fietsen en containers tegen. Pas recent is men over dit risico gaan nadenken sinds er meer op zee wordt gewerkt vanwege de aanleg van windparken.”

Bommen uit de Tweede Wereldoorlog

Guido Wolters, projectingenieur bij Deltares en betrokken bij het project reageert: “De mobilisatie van bommen uit de Tweede Wereldoorlog vormt een serieuze bedreiging voor de offshore-industrie in Europa. In de Deltagoot  onderzoeken we de invloed van golven op het verplaatsen van bommen. Op deze manier kunnen we reeds bestaande modellen die verplaatsingen in kaart brengen uitbreiden.''

Hoe wordt dit onderzoek uitgevoerd?

“We hebben Deltares gevraagd drie modellen van bommen van beton en staal te bouwen. Ik denk niet dat Deltares blij zou zijn als we een echte bom in hun Deltagoot zouden leggen. Deltares wekt golven op en maakt ze steeds groter totdat het object gaat bewegen. In de tussentijd meet Deltares hoe snel het water stroomt en hoe hoog de golven zijn, de positie van de objecten en of ze bewegen. We hebben wetenschappelijk bewijs voor onze modellen en risicoanalyses nodig in plaats van dat we maar wat raden.”

Meer informatie

Guido Wolters

Kustexpert