Bovenrivieren

Rivieren zijn cruciaal voor Nederland. Ze bepalen hoe ons land eruit ziet, hoe bereikbaar we zijn en hoe veilig we zijn. Rijkswaterstaat is primair verantwoordelijk voor de rivieren, waarbij het gaat om bevaarbaarheid, veiligheid en leefbaarheid. Deltares ontwikkelt en onderhoudt in opdracht van Rijkswaterstaat de systeemkennis over de grote rivieren in Nederland. Het bovenrivierengebied bestaat uit de riviertakken van de Rijn en de Maas die geen invloed ondervinden van stormen op de Noordzee en het IJsselmeer. Hieronder vallen onder andere de Nederrijn-Lek, IJssel, Merwede en de Waal.

Rivieren als transport hub

Rivieren hebben een belangrijke transportfunctie, ruim 30% van onze goederen wordt vervoerd over water. De marges in aflaaddieptes zijn klein, zeker in droge periodes waarin het waterpeil laag is. De binnenvaart kan dan minder laden vanwege de beperkte diepgang en is genoodzaakt meer schepen in te zetten. Dit kost tijd en geld.

Samen met RWS en de scheepvaarttransportsector werkt Deltares aan een betrouwbaar en klimaatbestendig vaarwegennetwerk.

300 mln ton

Hoeveelheid vervoerde vracht door binnenvaart

2800

sluizen

6400

bruggen

Veerkrachtige rivieren: van opgave naar innovatie

De IJssel als innovatieve proeftuin

In de proeftuin ‘Duurzame rivieren’ bedenkt Deltares samen met Rijkswaterstaat en het bedrijfsleven oplossingen voor allerlei opgaven in het rivierengebied. In de IJssel wordt bijvoorbeeld onderzocht of je energie kunt opwekken door turbines in de kribben te zetten en worden schermen van rivierhout slim ingezet om oevererosie tijdens hoogwater tegen te gaan. Een proeftuin voor innovatie en kennisontwikkeling.

De dalende Waal

Om Nederland te beschermen tegen overstromingen en om de scheepvaart op de rivier beter mogelijk te maken, is er ongeveer 150 jaar geleden grootschalig ingegrepen in onder andere de Waal. De aanleg van kribben heeft het zomerbed versmald. Het zomerbed schuurt uit met enkele centimeters per jaar en de uiterwaarden hogen op. De Waalbodem is sinds vorige eeuw met ruim een meter gezakt, de natuur en de scheepvaart ondervinden hier hinder van.

Drempels ontstaan waar vaste lagen niet eroderen. In de bocht bij Nijmegen was de waterspiegel in de zomer van 2018 dermate laag dat er binnenvaartschepen vastgelopen zijn op de daar aanwezige drempel.

Daar waar de bodem wel erodeert worden brugpijlers mogelijk instabiel en bestaat het risico dat kabels en leidingen bloot komen te liggen. Deltares werkt nauw samen met Rijkswaterstaat en andere partners om deze problematiek beter te begrijpen en oplossingen aan te dragen. In het kralensnoerproject bijvoorbeeld, is de invloed van grootschalige rivierverruiming op sedimenttransport en de lange termijn bodemontwikkeling in de Waal in kaart gebracht. Hieruit blijkt dat grootschalige rivierverruiming de bodemerosie van de Waal op lange termijn vermindert.

Modelleren en rekenen in een unieke experimenteerruimte

Het potentieel van nieuwe processen en technieken in rivierenmanagement moet gedegen worden onderzocht. Het Rivierenlab is een digitale softwareomgeving waarin onderzoekers, softwareontwikkelaars en adviseurs gezamenlijk aan modellen werken in een open source omgeving. In het lab worden de effecten van verschillende ingrepen in en rondom de rivieren gemodelleerd en uitgerekend. Het lange termijn gedrag van rivieren wordt zo in kaart gebracht. Ideeën, methodieken en algoritmes worden onderzocht en getest aan praktijksituaties. Het Rivierenlab is een samenwerking van Deltares met HKV Lijn in Water, Royal HaskoningDHV en RWS en faciliteert universiteiten en andere kennisinstellingen binnen de rivieren community.

Deltares als verbindend kenniscentrum

Deltares signaleert, ontwikkelt en adviseert en slaat zo een brug tussen theorie en praktijk. Door uitkomsten uit numerieke voorspellingsmodellen te toetsen aan resultaten van de proeftuinonderzoeken, kunnen wij bevindingen valideren. Deze kennis wordt vervolgens geëxporteerd naar en toegepast in andere projecten. Er wordt hierbij nauw samengewerkt met de overheid, onderzoeksinstellingen, het bedrijfsleven en universiteiten.