De kust

Nederland heeft ongeveer 300 kilometer kustlijn, die grotendeels mee kan bewegen met de zee. Door een stijgende zeespiegel en zware weers-omstandigheden kan de zandige kust eroderen. Ook de getijdenbekkens van de Waddenzee en estuaria trekken zand aan. De hoeveelheid zand aan de kust neemt hierdoor af. Dit brengt veiligheidsrisico’s met zich mee en ook de ecologie van kustgebieden verandert. Zorgdragen voor genoeg zand langs de kust, op de juiste plaatsen, is één van de primaire verantwoordelijkheden van Rijkswaterstaat.

Deltares analyseert de ontwikkeling van de Nederlandse kustlijn en adviseert Rijkswaterstaat over de invloed van ingrepen, waarvan het suppleren van zand de belangrijkste is. Suppleren is het toevoegen van zand op strategische plekken langs de kust. Daarna verplaatsen stroming, getijden en wind het zand vanzelf verder.

Per jaar is gemiddeld 10,1 miljoen m³ zand uit de diepere delen van de Noordzee gehaald om de kustlijn op zijn plek te houden(met als referentie de positie van 1990, de zogenaamde BasisKustLijn). Het uitgangspunt dat hierbij geldt: zacht waar het kan, hard waar het moet. Suppleren is een relatief goedkoop en natuurlijk alternatief voor de aanleg van harde zeeweringen. Deltares levert Rijkswaterstaat systeemkennis van de kust, die Rijkswaterstaat gebruikt om voor de suppleties te berekenen hoeveel zand er nodig is en op welke plek.

Suppleties werken

Uit onderzoek blijkt dat er een relatie is tussen duinafslag tijdens een storm en de storm zelf. Er is gekeken naar de maximale waterstand en de positie van de duinvoet. Hoe hoger de waterstand, hoe meer duin er afslaat. Ook het jaargemiddelde van de golfenergie is een voorspellende factor voor het terugtrekken van de kustlijn. Zandsuppleties dragen duidelijk bij aan de veiligheid van het land direct achter de duinenrij en kuststeden. Op sommige plekken is de kans op het doorbreken van de eerste duinenrij zelfs met 10x verminderd en wordt het strand weer breder. Zo houden we droge voeten.

Zand komt uit de relatief ondiepe Noordzee

en wordt gebaggerd op meer dan 20 meter diep

mln

kosten

128

De Zandmotor is een 128 ha groot kunstmatig schiereiland gemaakt van 21,5 m³ zand.

Lees meer over zand >

Klik hier voor een video over de zandmotor

“Ik ben trots op de kennisbasis die Deltares heeft opgebouwd en onderhoudt. Technische en toegepaste kennis over hoe water werkt en stroomt zorgt ervoor dat het gat tussen theoretische kennis en regelgeving verkleint. Hiermee geven wij Rijkswaterstaat het
vertrouwen dat voor beslissingen over de Nederlandse kust altijd de beste kennis beschikbaar is.”

Marcel Taal, expert estuaria management en sediment management.

Trots op: de Zandmotor voor de Zuid Hollandse kust

De zandmotor is een bijzondere suppletie (bruto volume van 21,5 miljoen m³) voor de Zuid-Hollandse kust in 2011. Met dit zand is een soort klimaatbuffer, een tijdelijk gebied gemaakt, dat de natuur verder mag vormgeven. Zo’n project was uniek in de wereld. Behalve bijdragen aan de kustveiligheid op lange termijn en het maken van een aantrekkelijk gebied heeft de Zandmotor als doel kennis van dit soort suppleties op te doen. Hoe gaan zulke grote hoeveelheden zand zich gedragen? Deltares heeft een belangrijke rol in het onderzoek.

De bodemligging en het ecosysteem is in kaart gebracht met een nulmeting, waarbij ook de samenstelling van het zand is onderzocht. De verwachte ontwikkeling van de Zandmotor is berekend en vergeleken met de daadwerkelijke ontwikkeling. Aan de stromingen langs de Zandmotor is gerekend om het effect op zwemveiligheid te helpen beheersen.

Na tien jaar blijken de hoofddoelen van de Zandmotor bereikt. Ze helpt bij de verduurzaming van de kust en bood (en biedt nog steeds) unieke mogelijkheden voor onderzoek naar kustonderhoud. Onderzoek naar de meerwaarde voor recreatie en de natuur is hier deel van.