Waterkwaliteit

Schone, ecologisch gezonde wateren, herstel en beheer van natuur en biodiversiteit in alle Europese landen in 2027. Dat zijn de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) en Marien (KRM), de Vogel- en Habitatrichtlijnen (N2000) en de EU Green Deal. Deze doelen zijn dus van direct belang voor het ministerie van IenW en Rijkswaterstaat voor de grote rivieren, meren, Noordzee en Waddenzee en voor het landelijke beheer en maatregelen voor het gehele watersysteem bestaande uit oppervlaktewater en grondwater. Voldoende en kwalitatief goede en bereikbare leefgebieden voor planten en dieren zijn hiervoor nodig. Een enorme uitdaging omdat ons klimaat verandert en de vraag om ruimte voor bijvoorbeeld de energietransitie, transport of zandwinning, toeneemt. Ook andere activiteiten leggen een druk op ons watersysteem doordat stoffen direct via lozingen of gebruik in het water komen vanuit bijvoorbeeld industrie of landbouw, maar ook indirect via producten die iedereen gebruikt. IenW en Rijkswaterstaat zetten daarom flink in op de kennisontwikkeling en maatregelen die nodig zijn voor een zo gezond mogelijke leefomgeving voor de mens, flora, fauna en (drink)waterwinning van gegarandeerd hoge kwaliteit. 

Foto: Kees Sloff, Deltares

Op het gebied van waterkwaliteit zijn op dit moment veel veranderingen gaande. Het is belangrijk om te zorgen voor klimaatbestendige en ecologisch gezonde watersystemen, waar we duurzaam gebruik van maken. Bij de kennisontwikkeling die hiervoor nodig is, spelen Deltares en andere instituten zoals Universiteit Wageningen (WUR), RIVM en KWR Water Research een belangrijke rol. De kennis en kunde van Deltares komen van pas bij het bepalen van de meest geschikte systeemmaatregelen die nodig zijn voor het bereiken van ecologische en natuurdoelen. Ook ontwikkelt Deltares handzame applicaties en tools die voor RWS belangrijk zijn om de impact van nutriënten en andere stoffen op de waterkwaliteit en ecologie te bepalen. Hierbij kan gedacht worden aan de KRW-verkenner, de webapplicatie KRW-NUTrend die een ruimtelijk beeld geeft van de toestand en trends van de nutriëntenproblematiek en de webtool Immissietoets. Daarnaast heeft Deltares in opdracht van IenW, samen met Wageningen Environmental Research (WEnR), waterschappen en de Unie van Waterschappen het Landelijk Meetnet Gewasbeschermingsmiddelen Land- en Tuinbouw ontwikkeld met daarin de monitoringsgegevens van waterbeheerders. Ook beheert en onderhoudt Deltares voor IenW/RWS het emissie-/immissie-instrumentarium waarmee een goede beoordeling van lozingen gedaan kan worden en trekt Deltares de emissieregistratie water.

Foto: Deltares

Foto: Deltares

Samen optrekken met kennispartners

Om het hoofd te kunnen bieden aan de complexe en snelle veranderingen en ontwikkelingen is een integrale benadering en gezamenlijk optrekken van belang met de kennispartners Wageningen Marine Research, Wageningen Environmental Research (WEnR), KWR Water Research, TNO en RIVM, met daarnaast het in goede verbinding staan met belangrijke spelers op dit gebied: het ministerie van IenW (DGWB, DGMI), de RWS-onderdelen WVL en CIV, provincies, gemeenten, STOWA, Unie van Waterschappen, waterschappen, drinkwaterbedrijven en op internationaal gebied, met bijvoorbeeld de internationale rivierencommissies. 


Voor het verbeteren van de natuur en ecologische waterkwaliteit van de grote wateren in Nederland hebben de ministeries van IenW en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) in 2018 aan Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en RVO opdracht gegeven invulling te geven aan de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW). In dit programma worden ruim 30 projecten uitgevoerd die een verdere achteruitgang van de ecologische waterkwaliteit moeten voorkomen door o.a. de natuurlijke dynamiek te herstellen en de effecten van klimaatverandering op het ecosysteem te onderzoeken. 





Foto: Kees Sloff, Deltares

In de Kennisimpuls Waterkwaliteit werken IenW, RWS en Deltares met een groot aantal partijen samen om door onderzoek en het verbinden van kennis meer inzicht te krijgen in de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater en de factoren die deze kwaliteit beïnvloeden zodat de juiste maatregelen kunnen worden genomen. Bij dit initiatief is aandacht voor opkomende stoffen (zoals PFAS), ecologie, grondwater, gewasbeschermingsmiddelen, diergeneesmiddelen, nutriënten, maar ook voor een ketenaanpak en inzet van gedragsbeïnvloeding.


Ontwikkelingen op zee

Voor de zoute wateren, Noordzee, Waddenzee en Zeeuwse Delta, zijn de Kaderrichtlijn Mariene Strategie en het OSPAR verdrag van belang. Onlangs heeft RWS in het kader van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel ook de rol gekregen van natuurbeheerder met een duidelijke opgave voor de Natura 2000-gebieden op de Noordzee. 


Bij de energietransitie worden alternatieve energiebronnen zoals windenergie steeds belangrijker.

Binnen het programma WOZEP onderzoeken RWS en Deltares de ecologische effecten van windenergie op zee om hiermee de kennisbasis over de effecten van windparken op beschermde soorten te vergroten. WOZEP zal in de toekomst opgaan in het nieuwe en grotere Monitorings- en Onderzoeksprogramma Natuurversterking en Soortenbescherming (MONS) specifiek gericht op kennis- en onderzoeksvragen over de Noordzee.

Complexe verkenning en afweging

Zowel in de zoete als zoute wateren, oppervlaktewateren en grondwater, is het bij het streven naar goede en gezonde watersystemen van belang om permanent te verkennen hoe alle schakels in de waterketen samenwerken om te bekijken waar en hoe de eindsituatie het beste kan worden verbeterd. Bij het maken van keuzes hierin moet steeds rekening worden gehouden met andere belangen zoals die van recreatie, scheepvaart, klimaatadaptatie en waterveiligheid. 


Contact

Gerard Rijs


gerard.rijs@rws.nl

4 kennisinstituten:

KWR,

RIVM,

WEnR,

Deltares

5 financierende partijen

IenW,

IPO,

Drinkwaterbedrijven BTO,

STOWA,

Waterschappen